Medezeggenschap betrekt werknemers bij de totstandkoming van besluiten in de onderneming. Via medezeggenschap kunnen de werknemers invloed uitoefenen op het beleid en de gang van zaken in de onderneming waarin zij werken. Anderzijds krijgt de leiding van de onderneming via medezeggenschap belangrijke informatie vanaf de werkvloer. Daar kan de leiding haar voordeel mee doen, bijvoorbeeld bij het bepalen van het te voeren beleid en bij besluitvorming.

De agrarische cao’s vragen op diverse onderdelen instemming van OR of PVT bij wijzigingen op dit terrein. Dit gaat bijvoorbeeld om zaken als reorganisaties of bedrijfsovername of omtrent permanente verschuiving van arbeidstijden en pauzes. 
 
De Wet op de ondernemingsraden (WOR) regelt de medezeggenschap van werknemers in ondernemingen in Nederland. De WOR bepaalt over het instellen van een ondernemingsraad (OR) dan wel personeelvertegenwoordiging (PVT) het volgende: 

• Bij ondernemingen waarin in de regel ten minste 50 personen werken, is de ondernemer verplicht een OR in te stellen (artikel 2 WOR).
• Bij ondernemingen met minder dan 50 werknemers is het mogelijk een PVT in te stellen (artikel 35c en artikel 35d WOR). Een ondernemer kan dat vrijwillig doen; bij een onderneming met tien of meer werknemers is hij daartoe verplicht als een meerderheid van de werknemers daar om vraagt.

OR
Het uitgangspunt van de WOR is dat in een onderneming waarin tenminste 50 werknemers werkzaam zijn, een OR moet worden ingesteld. Voor het vaststellen of de grens van vijftig werknemers is bereikt, dienen ook uitzendkrachten die ten minste 24 maanden in de onderneming werkzaam zijn te worden meegeteld. Werknemers die in meer dan één onderneming van dezelfde ondernemer werkzaam zijn, worden geacht uitsluitend werkzaam te zijn in die onderneming van waaruit hun werkzaamheden worden geleid. Als het personeelsbestand gedurende het jaar erg wisselt, dan wordt er gekeken of over het gehele jaar genomen in de meeste perioden 50 of meer personen werkzaam zijn in de onderneming. De directeur telt niet mee bij de telling van het aantal werknemers.
 
Het kan ook voorkomen dat gedurende de zittingsperiode van de OR het aantal werkzame personen in de onderneming verandert waardoor het aantal beneden de instellingsgrens van 50 komt te liggen. De verplichting om de OR in stand te houden vervalt dan. De OR blijft gedurende de zittingsperiode zijn wettelijke en met de ondernemer afgesproken bevoegdheden behouden. Wanneer de zittingsperiode eindigt, dan houdt de OR automatisch van rechtswege op te bestaan als op dat moment minder dan 50 werknemers in de onderneming werkzaam zijn. Als ondernemer kunt u wel besluiten om de OR vrijwillig in stand te houden.
 
Ook mag een ondernemer met minder dan 50 werknemers vrijwillig een OR instellen. Als u dit doet, dan dient u zich wel te houden aan de WOR. Op grond van belangrijke wijzigingen van omstandigheden kunt u de OR ook weer opheffen bij het eindigen van de lopende zittingsperiode.
Is een ondernemer van mening dat het instellen van een ondernemingsraad niet mogelijk is? Dan bestaat de mogelijkheid ontheffing van de OR-plicht te vragen aan de Sociaal Economische Raad (SER).
 
Hoeveel leden een OR krijgt, hangt af van de grootte van de organisatie. De OR kan van deze aantallen afwijken als dat in de OR-regeling van de organisatie staat. De zittingsperiode van de or is 2, 3 of 4 jaar. Meer informatie kunt u vinden op de website van de Rijksoverheid.
 
Taken OR
Een OR overlegt over het ondernemingsbeleid en de personeelsbelangen. Zo bevordert de OR dat:

• er voldoende werkoverleg is;
• er goede arbeidsomstandigheden zijn;
• regels voor arbeidsvoorwaarden, arbeidstijden en rusttijden worden nageleefd;
• medewerkers gelijk behandeld en beloond worden;
• een bedrijf of organisatie gehandicapte werknemers en allochtonen in dienst neemt.

Minstens 2 keer per jaar bespreken de OR en de werkgever in de overlegvergadering de algemene gang van zaken van de onderneming. De werkgever deelt mee welke belangrijke besluiten hij voorbereidt. Ook spreekt de werkgever met de OR af hoe hij de OR in de besluitvorming betrekt.
 
De OR en de werkgever hebben ruimte om eigen afspraken te maken. Bijvoorbeeld over hoe ze de wettelijke verplichtingen precies invullen. Of over extra bevoegdheden of voorzieningen voor de OR. Zulke afspraken moeten zij schriftelijk vastleggen.
 
De OR kan bij belangrijke kwesties de achterban raadplegen. Bijvoorbeeld als de werkgever voorstelt om arbeidstijden aan te passen. De werkgever moet de OR in staat stellen om dit te doen. Werknemers moeten de gelegenheid krijgen om te reageren.
 
De OR mag ook deskundigen raadplegen. Dat kan iemand zijn die in de onderneming werkt, zoals het hoofd personeelszaken. Maar de OR kan ook iemand van buiten de onderneming inschakelen. Bijvoorbeeld een organisatiedeskundige. (bron: Rijksoverheid)
 
PVT
Als er geen verplichting bestaat voor het instellen van een ondernemingsraad, kan u als ondernemer met minder dan 50 werknemers een personeelsvertegenwoordiging instellen. De personeelsvertegenwoordiging (PVT) behartigt de belangen van het personeel in een onderneming met 10 tot 50 werknemers. Dat is verplicht als een meerderheid van de werknemers daarom vraagt. Anders volstaat een personeelsvergadering (pv). Zie hiervoor ook de volgende paragraaf.
 
De PVT bestaat uit minstens 3 werknemers. De leden worden rechtstreeks gekozen in een geheime, schriftelijke stemming. Alle personeelsleden zijn verkiesbaar en mogen stemmen, behalve de directie. De PVT heeft instemmingsrecht, adviesrecht en recht op informatie. PVT-leden mogen net als OR-leden tijdens werktijd vergaderen en gebruikmaken van de voorzieningen van het bedrijf. In overleg mogen ze een aantal uren per jaar hun werk onderbreken om een cursus te volgen of overleg met hun achterban te voeren. De PVT mag commissies instellen of deskundigen raadplegen. Als de werkgever hiervoor moet betalen, dan dient hij vooraf toestemming te geven.

Lees hier meer over de taken van een ondernemingsraad en een personeelsvertegenwoordiging op de website van de Rijksoverheid. Download hier een voorbeeldreglement Ondernemingsraden van de SER.  
 

> Waar vindt u dit in de cao?
Cao Dierhouderij - Bijlage 1
Cao Glastuinbouw  - Bijlage 1
Cao Open Teelten - Bijlage 1