KRW-nummer: 09063
Contact: Joke Klap (j.klap@tuinbouw.nl)
 
Samenvatting uit IP/KRW eindrapportage
 
Het hoofddoel van het project was het ontwikkelen van een aantal middelen voor telers van grondgebonden teelten onder glas, waarmee zij emissiedoelstellingen kunnen halen. Hierdoor komt er een vermindering van de concentraties nutriënten en  gewasbeschermingsmiddelen in het oppervlaktewater in concentratiegebieden van grondgebonden glastuinbouw, zodat de KRW doelen kunnen worden gehaald. De leidende gedachte hierbij is dat een gesloten waterkringloop als bij substraatteelten onhaalbaar is voor grondgebonden teelten onder glas. Emissiereductie zal vooral via het waterspoor behaald moeten worden en daarom is een aanpak van de input kant (irrigatie) het meest effectief. Het project omvat in de eerste plaats het ontwikkelen en combineren van een aantal technische hulpmiddelen en in de tweede plaats het installeren en testen daarvan in de praktijk en het daarin samen met telers ontwikkelen van ‘best practices’ voor irrigatie en bemesting. Het project is in een aantal onderdelen (werkpakketten) onderverdeeld, welke achtereenvolgens worden besproken.
 
Lysimeter
In nauw overleg met telers en toeleverende bedrijven is een robuuste lysimeter ontworpen, gemaakt en op negen bedrijven geïnstalleerd en vervolgens gedurende ruim 1,5 jaar succesvol getest. Een bijbehorende drainmeter is eveneens ontworpen, gebouwd en getest. Na ongeveer een halfjaar bleek een herontwerp van de drainmeter noodzakelijk vanwege een aantal grote knelpunten. Bij het herontwerp is nauw overlegd met installatiebedrijven. De nieuwe robuuste drainmeter is vervolgens uitvoerig getest en op alle bedrijven geïnstalleerd.
Status: uitvoerig getest, afgerond en opgeleverd met werktekeningen en overdracht aan installatiebedrijven. Betrokken partners: WUR-Glastuinbouw, WUR-Alterra.
 
Sensoren
Op basis van een marktverkenning is een keuze gemaakt voor een bepaald type bodemvochtgehaltesensor. Op alle negen bedrijven zijn deze sensoren geïnstalleerd. Praktijk ervaringen leren dat de toepasbaarheid per teler sterk kan verschillen door verschillen in grondsoort, hydrologie en gewas. Duidelijk is dat sensoren op 60 cm diepte weinig toegevoegde waarde hebben, terwijl die op 30 cm het meest waardevol zijn voor de bewaking van vernatting of verdroging, en dat de sensor op 15 cm vooral van belang is voor teeltsturing. Robuustheid en aansluitbaarheid op de klimaatcomputer bleken cruciale factoren. De gekozen sensoren voldeden hieraan niet volledig en daarom is in de laatste fase nog gericht gezocht naar een aantal alternatieven.
Status: Uitvoerige test, formulering van een set randvoorwaarden, gericht advies aan (tuinbouw-)toelevering, installatiebedrijven en telers slechts beperkt mogelijk. Er is nog volop ontwikkeling, met name op de robuustheid, de hanteerbaarheid en plaatsing en de mogelijke aansluiting op klimaatcomputers of alternatieven voor dit laatste. Betrokken instellingen: WUR-Glastuinbouw, WUR-Alterra,Priva, Hortimax BV en Hoogendoorn BV.
 
Modellen
Een integratie van een verdampingsmodel en een bodemmodel is gemaakt. Datacommunicatie voor de diverse onderdelen van het systeem is tot stand gebracht. De modelresultaten zijn als output naar buiten gebracht als het berekende vochtgehalte van drie bodemlagen en de berekende drain binnen en buiten de lysimeter. Er is een aanzet voor zelfkalibratie van de modelberekening via automatische terugkoppeling van de drainmeting. De datacommunicatie bleek echter door allerlei oorzaken onvoldoende robuust zodat bepaalde input parameters niet altijd up-to-date waren, met als gevolg dat de  modelberekeningen niet altijd konden worden uitgevoerd.
Status: Beperkte test en toepassing door telers. Automatische terugkoppeling van resultaten lysimeter en modelkalibratie perspectiefvol, maar onvoldoende ontwikkeld. Betrokken instellingen: WUR-Alterra, WUR-Glastuinbouw, Priva, Hoogendoorn BV.
 
Praktijknetwerk
Er is een groep van negen deelnemende glastuinbouwbedrijven verspreid over regio’s, gewassen en bodem/grondwater situaties bereid gevonden deel te nemen, hier werden de onderdelen geïnstalleerd en gedurende ruim 1,5 jaar getest. In de regio’s werden  praktijknetwerken gevormd rondom de deelnemende telers, verder bestaande uit geïnteresseerde telers, betrokken waterschappen en teeltadviseurs.
Status: Uitgevoerd, betrokkenheid geïnteresseerde telers is beperkt gebleven tot een kleine groep. Betrokkenheid waterschappen beperkt door, afhankelijk van de regio, beperkte interesse van het waterschap of weerstand bij telersgroepen. Betrokken partners: LTO-Groeiservice, WUR-Glastuinbouw, Rivierenland, Hollands Noorderkwartier, Peel en Maasvallei, Delfland, Hollandse Delta.
 
Praktijktest
Telers is geleerd de gegevens te interpreteren en toe te passen in het dagelijkse watermanagement. Het is duidelijk geworden dat dit een leerproces is wat een lange adem vraagt. Samenvattend zijn drie categorieën telers te onderscheiden. 1) De ‘bewust droge’ teler, is vrij intensief met het systeem bezig en gebruikt de mogelijkheden hiervan om de  uitspoeling succesvol te minimaliseren. 2) De ‘zoekende’ teler, is eveneens bewust bezig het systeem toe te passen en probeert een optimaal resultaat te bereiken, maar slaagt daar (nog) niet altijd in. 3) De ‘natte’ teler, wil geen concessie doen aan de op eigen ervaring gestoelde watergift. Uit de werkwijzen van de eerste twee categorieën zijn een aantal ‘best practices’ voor duurzaam watermanagement geformuleerd.
Status: Uitgevoerd en afgerond voor dit project. Afspraken gemaakt voor vervolg en uitbreiding met telers en groepen. Betrokken partners: Productschap Tuinbouw, WUR-Glastuinbouw, WUR-Alterra, LTOGroeiservice, waterschappen: Waterschap Rivierenland, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Waterschap Peel en Maasvallei, Hoogheemraadschap Delfland, Waterschap Hollandse Delta, computerbedrijven Hoogendoorn BV, Hortimax BV en Priva.
 
Meer info op http://www.glastuinbouwwaterproof.nl